Αποτελεί αδήριτη ανάγκη για τη χώρα μας ο χωροταξικός επανασχεδιασμός του χάρτη των Ιδρυμάτων Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Όμως, η χωροταξική αυτή μελέτη διατήρησης, συγχώνευσης, ή κατάργησης Ιδρυμάτων Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, Σχολών ή Τμημάτων πρέπει να γίνει με ακαδημαϊκά και όχι με οικονομικά κριτήρια, όπως επιτάσσει το «Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2012 – 2015» (το οποίο ψηφίστηκε τον Απρίλιο του 2011). Δηλαδή, δεν θα πρέπει να εντάσσεται στη λογική των περικοπών που πηγάζουν από τα μνημόνια, η οποία δεν είναι ούτε ορθολογική, ούτε βιώσιμη και τελικά δεν επιλύει τα πραγματικά προβλήματα, αλλά αντίθετα συσσωρεύει πλήθος άλλων στη λειτουργία των Ιδρυμάτων. Ταυτόχρονα, όμως, απαιτείται να προηγηθεί ουσιαστικός και όχι προσχηματικός διάλογος στο ΕΣΥΠ, στην ΑΔΙΠ, καθώς και με τα ΑΕΙ.
Σύμφωνα με το σχέδιο «ΑΘΗΝΑ», που δόθηκε στη δημοσιότητα από την Κυβέρνηση, εξυπηρετούνται τρεις στόχοι και αντιμετωπίζονται χρόνια προβλήματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στη χώρα. Ειδικότερα, σχετικά με την υφιστάμενη κατάσταση, το Υπουργείο διαπιστώνει:
Κατακερματισμό Γνωστικών Αντικειμένων & Ελλιπή Προγράμματα Σπουδών
Αναντιστοιχία Προγράμματος Σπουδών με Διδακτικό & Εργαστηριακό Προσωπικό, λόγω απουσίας ή ελλιπούς στελέχωσης
Χωρική Διασπορά Τμημάτων, αλλά & κατακερματισμό συγγενών Τμημάτων εντός Ιδρυμάτων ή Σχολών Ιδρυμάτων
Ανυπαρξία Γνωστικών Αντικειμένων ή ανακολουθία των υπαρχόντων σε ότι αφορά στα Περιφερειακά Συγκριτικά Πλεονεκτήματα και κυρίως με τους Εθνικούς Στόχους.
Ανορθολογική Ανάπτυξη Κτιριολογικών & Υλικοτεχνικών Υποδομών, εντός και εκτός Περιφερειακών Προγραμμάτων.
Οι διαπιστώσεις αυτές αποτελούν μέρος μόνο της αλγεινής εικόνας που παρουσιάζει σήμερα ο χώρος της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα. Για παράδειγμα, δεν αναφέρεται τίποτε για την υποχρηματοδότηση, στην οποία περιλαμβάνεται και η αδυναμία εξυπηρέτησης του ερευνητικού έργου των Ιδρυμάτων, καθώς περιορίζονται απίστευτα οι δυνατότητες του ΣΕΑΒ για την πρόσβαση στην έγκυρη επιστημονική πληροφόρηση, ή οι άνευ λόγου καθυστερήσεις που σημειώνονται στην εξέλιξη των έργων του ΕΣΠΑ, έργα ζωτικής σημασίας για τα Πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ. Είναι βέβαιο ότι η υλοποίηση του σχεδίου «ΑΘΗΝΑ», όχι μόνο δεν θα έχει ως αποτέλεσμα την «Προώθηση της Έρευνας & της Καινοτομίας & Σύνδεσή τους με την Αγορά Εργασίας, την Επιχειρηματικότητα & την Οικονομική Γεωγραφία της Χώρας», αλλά θα συντελέσει στην πλήρη απορρύθμιση, υποβάθμιση και απαξίωση των ΑΕΙ και του αναπτυξιακού ρόλου που μπορούν και οφείλουν να παίξουν στην προσπάθεια εξόδου της χώρας μας από την κρίση.
Αλλά ακόμα και αν μείνει κανείς μόνο στα προβλήματα που φαίνεται να αντιλαμβάνεται η κυβέρνηση, δεν μπορούμε παρά να αναρωτηθούμε:
Πώς καταπολεμάται ο «Κατακερματισμός Γνωστικών Αντικειμένων» και πώς διορθώνονται τα «Ελλιπή Προγράμματα Σπουδών»; Με συνενώσεις ετερόκλιτων γνωστικών αντικειμένων (π.χ. Τμημάτων Αγγλικής Φιλολογίας, Γαλλικής Φιλολογίας, Γερμανικής Φιλολογίας κλπ σε ένα τμήμα σε ΕΚΠΑ και ΑΠΘ) ή με τη διατήρηση Τμημάτων που μετά βίας χωρούν σε ένα Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών; Ποια γνωστική συνάφεια παρουσιάζουν τα Τμήματα «Διεθνών Οικονομικών Σπουδών και Ανάπτυξης» με το «Ελληνικής Φιλολογίας», αλλά και καθένα από αυτά με τα υπόλοιπα της από το “ΑΘΗΝΑ” συσταθείσας «Σχολής Οικονομικών, Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών» του ΔΠΘ; Ομοίως για τη συνώνυμη Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, όπως επίσης και για τα Τμήματα της Σχολής «Ιστορίας και Γλώσσας» του Ιονίου Πανεπιστημίου μεταξύ τους. Πώς ακριβώς τεκμαίρεται η τοποθέτηση του Τμήματος «Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής» στη Σχολή Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου; Ποια η διαφορά γνωστικού αντικειμένου του Τμήματος Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής & Ψυχολογίας (Πρόγραμμα Ψυχολογίας) του ΕΚΠΑ ως προς το (σχεδόν) συνώνυμο Τμήμα, που ανήκει στην ίδια Σχολή; Ομοίως, του Τμήματος «Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών», με το «Μηχανικών Ηλεκτρονικών Υπολογιστών και Πληροφορικής» και του Τμήματος «Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών» με το «Μηχανικών Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών» στο Πανεπιστήμιο Πατρών και ΑΠΘ, αντίστοιχα. Ομοίως, μεταξύ των συνώνυμων Τμημάτων «Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού» του ΑΠΘ (ένα στη Θεσσαλονίκη και ένα στις Σέρρες). Τί συνάφεια γνωστικού αντικειμένου παρουσιάζει η «Δασοπονία και Διαχείριση Φυσικού Περιβάλλοντος» με το «Σχεδιασμό και Τεχνολογία Ξύλου και Επίπλου», από το οποίο απορροφάται στο ΤΕΙ Στερεάς Ελλάδας; Ποια ακριβώς είναι η συνάφεια των Τουρκικών, των Σλαβικών και των Ασιατικών σπουδών στο ομώνυμο Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής του ΕΚΠΑ;
Πώς εξορθολογίζεται η «Αναντιστοιχία Προγράμματος Σπουδών με Διδακτικό & Εργαστηριακό Προσωπικό, λόγω απουσίας ή ελλιπούς στελέχωσης»; Με διατήρηση Τμημάτων που δεν έχουν ούτε ένα άτομο για προσωπικό; Τέτοια Τμήματα αποτελούν το Νοσηλευτικής (ΤΕΙ Καβάλας με έδρα το Διδυμότειχο -στο οποίο ειρήσθω εν παρόδω δεν υπάρχει κανένα άλλο Τμήμα Πανεπιστημίου ή ΤΕΙ), Διοίκηση Τουριστικών και Πολιτιστικών Μονάδων (ΤΕΙ Στερεάς Ελλάδος με έδρα την Άμφισσα -ομοίως το μοναδικό Τμήμα της πόλης-), Διατροφής και Διαιτολογίας (ΤΕΙ Θεσσαλίας), Αυτοματισμού (ΤΕΙ Δυτικής Ελλάδας και Ιονίων Νήσων), Διοίκησης Τουριστικών και Πολιτιστικών Μονάδων (ΤΕΙ Δυτικής Ελλάδας και Ιονίων Νήσων, με έδρα τον Πύργο -μοναδικό Τμήμα της πόλης), Πολιτικής Επιστήμης & Δημόσιας Διοίκησης (ΔΠΘ), Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών (Πανεπιστήμιο Μακεδονίας), Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής & Ψυχολογίας (Πρόγραμμα Ψυχολογίας) (ΕΚΠΑ).
Πώς βελτιώνεται η «Χωρική Διασπορά Τμημάτων» και ο «Κατακερματισμός συγγενών Τμημάτων εντός Ιδρυμάτων ή Σχολών Ιδρυμάτων»; Με τη διατήρηση της υφιστάμενης κατάστασης (π.χ. Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών, Τμήμα Μηχανικών Ηλεκτρονικών Υπολογιστών και Πληροφορικής, Πολυτεχνική Σχολή, Πανεπιστήμιο Πατρών); Στον ίδιο γεωγραφικό χώρο -λεκανοπέδιο Αττικής- λειτουργούν σήμερα τέσσερα Τμήματα Πληροφορικής σε Πανεπιστήμια (αν κανείς δε συνυπολογίσει το ΤΗΜΜΥ του ΕΜΠ, πέντε), τα τρία εκ των οποίων σε Ιδρύματα του Ομόσπονδου Πανεπιστημίου «Αδαμάντιος Κοραής». Ομοίως με τα πιο πάνω, τα Τμήματα Οικονομικών Σπουδών στα γεωγραφικά διαμερίσματα Αθήνας και Θεσσαλονίκης, αντίστοιχα. Πώς δημιουργούνται οικονομίες κλίμακας με τη δημιουργία του Ομόσπονδου Πανεπιστημίου «Αδαμάντιος Κοραής», όταν διατηρούνται ομοειδή τμήματα στα διάφορα ομόσπονδα Ιδρύματα; Επί της ίδιας αρχής, γιατί η Κρήτη, διατηρεί δύο Πανεπιστήμια (το παράδειγμα του ΑΠΘ, ΔΠΘ και Πατρών δείχνει ότι μπορεί να υπάρξει Πολυτεχνική Σχολή εντός του Πανεπιστημίου, τι είναι αυτό που διαφοροποιεί τη Κρήτη); Ομοίως και στην Πελοπόννησο, σε τι εξυπηρετεί αφενός η ύπαρξη δύο Πανεπιστημίων και αφετέρου ο κατακερματισμός του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου σε πέντε πόλεις;
Πώς καταπολεμάται η «Ανυπαρξία ή ανακολουθία Γνωστικών Αντικειμένων Τμημάτων με Περιφερειακά Συγκριτικά Πλεονεκτήματα & Εθνικούς Στόχους»; Με απόκλιση από τα περιφερειακά συγκριτικά πλεονεκτήματα και τους εθνικούς στόχους (π.χ. μείωση Τμημάτων σχετικών με τουριστικές σπουδές); Πώς ακριβώς εξασφαλίζονται οι βέλτιστες συνθήκες διδασκαλίας, έρευνας και η προοπτική ακαδημαϊκής ανέλιξης στους διδάσκοντες, που θα στηρίξουν τον αναφερόμενο στόχο;
Πώς αντισταθμίζεται η «Ανορθολογική Ανάπτυξη Κτιριολογικών & Υλικοτεχνικών Υποδομών, εντός και εκτός Περιφερειακών Προγραμμάτων» με διατήρηση Τμημάτων σε 51 πόλεις, μερικά από αυτά εντελώς μόνα τους, αποκομμένα από τον υπόλοιπο εκπαιδευτικό ιστό και την έννοια του universitas; Στην αντιστάθμιση του κριτηρίου αυτού εντάσσεται, εν προκειμένω, και η «εξαφάνιση» από το χάρτη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης του ΤΕΙ Θεσσαλονίκης, του οποίου ο συνεκτικός ιστός που συνδέει προσωπικό, εξοπλισμό και εγκαταστάσεις ουσιαστικά καταστρέφεται και τα Τμήματά του απορροφώνται από άλλα μικρότερα και νεώτερα Τμήματα δύο άλλων ΤΕΙ;
Επιπλέον των κριτηρίων, πώς εξυπηρετείται ο «Στρατηγικός Στόχος της Προώθησης της Επιστημονικής και Τεχνολογικής Εκπαίδευσης», όταν διατηρούνται Τμήματα σε περιφερειακά Πανεπιστήμια και ΤΕΙ των οποίων η μέχρι σήμερα λειτουργία δεν προκάλεσε ούτε το ενδιαφέρον των επιστημόνων (για τη στελέχωσή τους), ούτε το ενδιαφέρον των υποψηφίων φοιτητών για την πρόσβασή τους σε αυτά, ενώ ταυτόχρονα θεραπεύουν επιστημονικές περιοχές που καλύπτονται από πλείστα όσα Τμήματα άλλων ΑΕΙ;
Πώς αντιλαμβάνεται ο συντάκτης του σχεδίου τη δημιουργία θυλάκων αριστείας; Με το διασκορπισμό Τμημάτων, ακόμη και της ίδιας Σχολής, σε διαφορετικές πόλεις ή με τον κατακερματισμό Ιδρυμάτων που έχουν την κρίσιμη μάζα για αριστεία, όπως το ΤΕΙ Θεσσαλονίκης;
Είναι προφανές ότι το σχέδιο «ΑΘΗΝΑ» εξυπηρετεί ένα και μόνο κύριο σκοπό: τον ακόμα μεγαλύτερο περιορισμό των δαπανών για την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Με αυτό τον τρόπο καταργεί από μόνο του όλους τους στόχους που το ίδιο επιδιώκει να εξυπηρετήσει. Γιατί τι άλλο κάνει όταν θέτει ως κύριο στόχο την «Εκπλήρωση του Θεμελιώδους Ρόλου της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης στην Εθνική Αναπτυξιακή Στρατηγική» και από την άλλη μεριά η εκπαιδευτική κοινότητα βιώνει όχι μόνο τη δραματική μείωση του προϋπολογισμού της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, αλλά και τη μετατροπή «εν μία νυκτί» των αποθεματικών των Ιδρυμάτων σε ομόλογα και το «κούρεμά» τους από την Τράπεζα της Ελλάδας;
Δευτερευόντως, προσπαθεί να εξυπηρετήσει και μικροπολιτικές επιδιώξεις: να προκαλέσει το μικρότερο δυνατό πολιτικό κόστος, διατηρώντας (όπου νομίζει ότι υπάρχουν κομματικά οφέλη) τη διασπορά Τμημάτων ανά τη χώρα (Σητεία, Ναύπακτος, Διδυμότειχο, Άμφισσα, κλπ). Γιατί ειδικά στη Θήβα τα Τμήματα αυξάνονται από 1 σε 2; Όταν δε τα μικροπολιτικά συμφέροντα είναι πιο ισχυρά σε μια περιοχή από ότι σε μία άλλη, η κυβέρνηση (ειδικά σήμερα που έχει «πτωχοποιειθεί» ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού και που η ανεργία καλπάζει) δε διστάζει να προκαλέσει κοινωνικές αναταραχές μεγάλης κλίμακας με τη μετακίνηση χιλιάδων φοιτητών (μόνο 9.000 από το ΤΕΙ Θεσσαλονίκης). Μετακίνηση, που όπως διαφαίνεται, θα γίνει με την ίδια προχειρότητα που συντάχτηκε και το ίδιο το σχέδιο «ΑΘΗΝΑ».
Είναι καταφανής η προχειρότητα και η σκοπιμότητα του σχεδίου «ΑΘΗΝΑ» και το γεγονός ότι αυτό δεν δομήθηκε ούτε με ακαδημαϊκά, αλλά ούτε με κοινωνικά ή εθνικά κριτήρια. Τα κριτήρια του «ΑΘΗΝΑ» ήταν πρωτίστως να τεθεί επί της Προκρούστειας κλίνης ολόκληρη η τριτοβάθμια εκπαίδευση με μια απλή αλγοριθμικά εντολή «κάνε ό,τι θες... αλλά μείωσε τον προϋπολογισμό κατά τόσο ...» και δευτερευόντως η διατήρηση του μικροπολιτικού status με εντολή τύπου «αν εδώ διαφεντεύει ο τάδε δικός μας πολιτευτής ..., τότε μην ακουμπάς ...»
Αντώνης Γαστεράτος, Αναπληρωτής Καθηγητής Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου του Ινστιτούτου Γεωπολιτικών Μελετών «Εθνική Αναδημιουργία»,
Δημήτρης Γεωργίου, Αναπληρωτής Καθηγητής Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου του Ινστιτούτου Γεωπολιτικών Μελετών «Εθνική Αναδημιουργία»,
Φίλιππος Τσαλίδης, Καθηγητής Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, Πρόεδρος του Ινστιτούτου Γεωπολιτικών Μελετών «Εθνική Αναδημιουργία»
Αναρτήσεις
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου