ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ !!!! Είναι η ανάπτυξη του Ελληνικού Κόσμου και η μετατροπή του σε παγκόσμιο φαινόμενο. Είναι η αυθόρμητη ολοκλήρωση του ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ.
ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ επίσης είναι πνευματική αποτίμηση της ζωής και αγώνας συνεχής για λευτεριά. Δηλώνει τον «Άνθρωπο» και τον πολιτισμό της Αλήθειας, της ομορφιάς και της αρετής κι επομένως «ο Ελληνισμός» είναι το υψηλότερο ιδανικό της παιδείας κι ο ιδανικότερος τρόπος ζωής.
Αποφάσισα να ξεκινήσω την εισήγησή μου για την παιδεία μ΄ ένα κείμενο που δεν είναι δικό μου, κάπως ανορθόδοξο θα μου πείτε, όμως έχει μεγάλη σημασία να το προσέξετε:
«…Θα σας περιγράψω αμέσως ποιο σημάδι βρίσκω χαραγμένο πάνω σε όλα τα ζητήματα της παιδείας. Μου φαίνεται πως θα πρέπει να ξεχωρίσω βασικά δύο τάσεις. Δύο φαινομενικά αντίθετα ρεύματα με εξίσου ολέθριες συνέπειες, δύο ρεύματα, που τα αποτελέσματά τους τελικά συγχωνεύονται, κυριαρχούν σήμερα στα εκπαιδευτικά μας ιδρύματα: Από τη μία η τάση για όσο το δυνατόν μεγαλύτερη επέκταση και διάδοση της παιδείας κι από την άλλη η τάση για τον περιορισμό και την αποδυνάμωσή της. Η παιδεία, για διαφορετικούς λόγους, πρέπει να φτάσει σε όσο το δυνατόν ευρύτερους κύκλους-αυτό επιδιώκει η μια τάση. Η άλλη προβάλλει την αξίωση να εγκαταλείψει η παιδεία τις πιο ψηλές, τις πιο ευγενικές και ανώτερες απαιτήσεις της και να αρκεστεί να υπηρετήσει κάποιο άλλο σχήμα, ας πούμε το κράτος.
Πιστεύω ότι έχετε προσέξει από ποια πλευρά ακούγεται πιο απροσχημάτιστα η κραυγή για όσο το δυνατό μεγαλύτερη επέκταση και διάδοση της παιδείας. Η επέκταση αυτή είναι ένα από τα πιο προσφιλή εθνικοοικονομικά δόγματα της εποχής. Όσο το δυνατόν περισσότερη γνώση και μόρφωση, άρα: όσο το δυνατόν περισσότερη παραγωγή και όσο το δυνατόν περισσότερες ανάγκες, άρα: όσο το δυνατόν περισσότερη ευτυχία- κάπως έτσι είναι η συνταγή.
Ως στόχο και σκοπό της παιδείας έχουμε εδώ τη χρησιμότητα ή, ακόμη πιο συγκεκριμένα, την υλική απολαβή, τo όσο το δυνατό μεγαλύτερο χρηματικό κέρδος. Με αυτό το πρίσμα η παιδεία θα μπορούσε περίπου να οριστεί για το πώς θα κρατηθεί κανείς «στο ύψος της εποχής του», η γνώση των μεθόδων, με τις οποίες αποκτά κανείς όσο το δυνατόν πιο άκοπα το χρήμα, η κατοχή όλων των μεθόδων, με τις οποίες συντελείται η επικοινωνία ανάμεσα στους ανθρώπους και τους λαούς.
Η κατεξοχήν επομένως αποστολή της παιδείας θα ήταν να φτιάξει ανθρώπους με όση το δυνατό μεγαλύτερη «πέραση»- ακριβώς όπως λέμε και για ένα νόμισμα ότι «έχει πέραση». Όσο περισσότερους τέτοιους ανθρώπους με «πέραση» διαθέτει ένας λαός, τόσο πιο ευτυχισμένος είναι. Και αυτός ακριβώς πρέπει να είναι ο στόχος των σύγχρονων εκπαιδευτικών θεσμών: Να βοηθήσουν τον καθένα να αποκτήσει όση πέραση του επιτρέπουν οι φυσικές του δυνάμεις, να διαμορφώσει τον καθένα έτσι ώστε να μπορεί να αντλεί από τις γνώσεις και τη γενικότερη κατάρτισή του το μέγιστο δυνατό μέτρο ευτυχίας και κέρδους. Ο καθένας πρέπει να μπορεί να αξιολογεί σωστά τον εαυτό του, πρέπει να ξέρει τι απαιτήσεις μπορεί να έχει από τη ζωή. Ο «συνδυασμός ευφυΐας και περιουσίας», που προβάλλεται από την πλευρά των κοσμοθεωριών αυτών, θεωρείται πια κυριολεκτικά ηθική επιταγή. Κάθε παιδεία που οδηγεί στη μοναξιά, που βάζει στόχους πέρα από το χρήμα και την απολαβή, που απαιτεί χρόνο, προκαλεί τώρα την απέχθεια. Έχει γίνει πια συνήθεια κάθε τάση για μια τέτοια παιδεία να την απορρίπτουν ως «εγωισμό ανώτερου βαθμού». Γιατί βέβαια, σύμφωνα με τις ηθικές αρχές που ισχύουν εδώ, αυτό που απαιτείται είναι κάτι εντελώς αντίθετο: είναι μια ταχύρρυθμη μόρφωση, ώστε να μπορεί κανείς γρήγορα να κερδίσει πάρα πολλά χρήματα».
Το κείμενο που προηγήθηκε ΔΕΝ θα μπορούσε να είναι δικό μου!
Αν το είχα γράψει εγώ, θα έκανα σαφή διάκριση ανάμεσα στην παιδεία και την κατάρτιση. Δεν θεωρώ πως είναι «παιδεία» η ταχύρρυθμη εκμάθηση τεχνικών γνώσεων και η απόκτηση δεξιοτήτων, που δύνανται να σου διασφαλίζουν τον άρτων των επιούσιων. Κι αυτόν τον άρτων, στις μέρες μας, σου τον παρέχουν όχι αδιαλείπτως και όχι στην ποσότητα που φτάνει για να χορτάσει όλα τα στόματα... Όσο δε για χρήμα με ουρά ή για την ευτυχία, που σου προσφέρουν όπως λέει το παραπάνω κείμενο, ούτε κουβέντα. Η ουσία όμως, εν προκειμένω, δεν βρίσκεται στη διάκριση ανάμεσα στην παιδεία και στην κατάρτιση, αλλά στο πού και στο πότε γράφτηκε το παραπάνω απόσπασμα.
Δεν πιστεύω να φαντάστηκε κανείς πως το έχει γράψει η Άννα Διαμαντοπούλου απευθυνόμενη στην Κεντρική Επιτροπή Γενικών Εξετάσεων! Αν και θα μπορούσε, για να υποδείξει στα μέλη της Επιτροπής να διατυπώσουν το σχετικό με την αξία της «αυτομόρφωσης» θέμα, ώστε να αρχίσουν σιγά σιγά οι νέοι να συνειδητοποιούν πως οι καιροί το απαιτούν να αλλάζει ο καθένας σε τακτά χρονικά διαστήματα επάγγελμα, προκειμένου να επιβιώσει οικονομικά. Ναι, κάτι τέτοιο δε θα ήταν αδύνατον, αν δεν ήταν τόσο έκδηλη η πικρία του γράφοντος για τη λαθεμένη «ηθική επιταγή» των καιρών του, αυτήν που θέλει την παιδεία μέσο πλουτισμού και κατάκτησης της πλασματικής ευτυχίας, μιας ευτυχίας που εξασφαλίζεται με την πλήρωση των εικονικών και επιβεβλημένων αναγκών, που η ίδια η «παιδεία» δημιουργεί Φαύλος κύκλος, δηλαδή!
Λοιπόν, το παραπάνω επίκαιρο κείμενο δεν το έγραψα-όπως είπα ήδη δυο φορές-εγώ, αλλά ούτε και η Άννα Διαμαντοπούλου το έχει γράψει! Ούτε καν σύγχρονο είναι, αν και παραμένει επίκαιρο, σα να φωτογραφίζει την αθλιότητα της σημερινής ελληνικής παιδείας!
Το κείμενο γράφτηκε στις αρχές του 1872 (!) από τον Νίτσε, όταν σε ηλικία 28 χρόνων, καθηγητής από τριετίας στο Πανεπιστήμιο της Βασιλείας, έδωσε πέντε διαλέξεις με τίτλο:
«Περί μέλλοντος των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων μας».
Στις διαλέξεις αυτές ο Νίτσε έκανε μια σφοδρή επίθεση στη γερμανική εκπαίδευση, ασκώντας οξύτατη κριτική τόσο στο ρόλο του Γυμνασίου όσο και στο ρόλο του Πανεπιστημίου, λέγοντας πως απομακρύνουν τους νέους από την κλασική παιδεία και από την αρχαία ελληνική γραμματεία! Το θέμα της παιδείας απασχολούσε τον Νίτσε από καιρό. O Δάσκαλος, ο μαθητής, ο Φιλόσοφος και ο συνοδός συζητούν, αναλύουν, επικρίνουν, προτείνουν, εικάζουν τρόπους με τους οποίους η παιδεία θα ξεπεράσει τα ανυπέρβλητα εμπόδια που η ίδια στήνει στον εαυτό της, κατευθυνόμενη από τα συμφέροντα που καλείται να εξυπηρετήσει.
Και όταν η παιδεία υπηρετεί το Κράτος, με ό, τι μπορεί αυτό να δηλώνει, τότε σίγουρα δεν υπηρετεί το πνεύμα και δεν μορφώνει τον άνθρωπο, γιατί πού και πότε ταυτίστηκαν τα συμφέροντα του Κράτους με αυτά του ανθρώπου; Πού και πότε καλλιεργήθηκε τόση ανασφάλεια σε άνθρωπο δεκαοχτώ μόλις χρόνων, ο οποίος, ενώ δίνει τις (πρώτες) εξετάσεις της ζωής του, στοχεύοντας σε μια ανώτατη σχολή, καλείται να προβληματιστεί για τα ποια και πόσα επαγγέλματα θα αλλάξει στο ασταθές και ταχέως μεταβαλλόμενο μέλλον του;
Και όλα αυτά, χωρίς καν να έχουμε προηγουμένως εξοικειώσει τα παιδιά μας με τα αρχαία ελληνικά γράμματα, ώστε, θεωρητικά έστω, να γνωρίζουν πως η τραγωδία είναι σύμφυτη της ανθρώπινης μοίρας.
Και πως οι επιλογές μπρος στα διλήμματα είναι αυτές που μας υπαγορεύει το καθήκον μας, όπως αυτό μορφώνεται, αυτομορφώνεται, και όχι όπως μας το διαμορφώνουν τεχνηέντως, όσοι αποβλέπουν σε ίδια συμφέροντα.
Ευτυχώς, τα παιδιά δεν ξεχνούν.
Να φοβάσαι λοιπόν από δω και πέρα, όχι αόρατους εχθρούς και εισβολείς, όχι προβοκάτορες και ξένες δυνάμεις. Να φοβάσαι τα παιδιά σου, αυτά που δεν σεβάστηκες. Να φοβάσαι, πως κάποια μέρα από μηδενικό θα σε κάνουν τίποτα. Να φοβάσαι. Αφού δε σου έμεινε άλλο αίσθημα να νιώθεις πάρα μόνο φόβο, γιατί τα υπόλοιπα τα αντάλλαξες σε τιμή θανάτου, να φοβάσαι. Σου αξίζει να φοβάσαι. Μην ελπίζεις πως θα ξεχάσουν. Ευτυχώς τα παιδιά δεν ξεχνούν.
Όσο το δικό σου παρελθόν θα πυροβολεί το μέλλον τους, τόσο για να έχουν μέλλον θα πυρπολούν το παρελθόν σου. Ευτυχώς τα παιδιά δεν ξεχνούν
Είναι τα λόγια που θα έβγαιναν από τα χείλη κάθε νέου αγανακτισμένου που του κλέβουν τα όνειρα. Είναι το βαρύ ΚΑΤΗΓΟΡΩ αυτών που δεν φταίνε σε τίποτα για όλα αυτά που συμβαίνουν γι αυτούς, ΧΩΡΙΣ αυτούς.
Αναρτήσεις
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου